Υπομυκηναϊκή Περίοδος
Νέα αρχαιολογικά δεδομένα για το τέλος της ύστερης εποχής του χαλκού και τους σκοτεινούς αιώνες από το Μεγανήσι.
Δρ. Ολυμπία Βικάτου, Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού
Πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες στο Μεγανήσι αποκάλυψαν σημαντικά ευρήματα από το τέλος της Υστεροελλαδικής ΙΙΙΓ περιόδου και τη μετέπειτα Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, συχνά αναφερόμενη ως «Σκοτεινοί Αιώνες». Αυτά τα ευρήματα προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για τις πολιτιστικές και κοινωνικές μεταβάσεις κατά την περίοδο αυτή.
Ανασκαφές και Ανακαλύψεις
Μεταξύ 2011 και 2014, η 36η Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, υπό την καθοδήγηση της Δρ. Ολυμπίας Βικάτου, πραγματοποίησε ανασκαφές στο Μεγανήσι, μετά από αναφορές τοπικών κατοίκων. Οι προσπάθειες αυτές οδήγησαν στην ανακάλυψη 16 τύμβων που χρονολογούνται στη Υπομυκηναϊκή περίοδο, οι οποίοι βρίσκονται στη χερσόνησο Ποδί, στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού. Οι τύμβοι αυτοί, τοποθετημένοι σε βραχώδεις κορυφές με εκτεταμένη θέα στο Ιόνιο Πέλαγος, θεωρούνται πολεμικά μνήματα.
Κάθε τύμβος αποτελείται από κυκλικό λόφο ακατέργαστων λίθων, με έναν κεντρικό, ορθογώνιο τάφο που κατασκευάστηκε από κάθετα τοποθετημένες πλάκες. Παρά την ύπαρξη στοιχείων λεηλασίας, ορισμένοι τάφοι περιείχαν ευρήματα, όπως χαμηλής ποιότητας κεραμικά, αντικείμενα από μπρούντζο και σίδηρο, κοσμήματα και όπλα, συμπεριλαμβανομένου ενός ξίφους τύπου Naue II και αιχμές δόρατος, υποδεικνύοντας τον πολεμικό χαρακτήρα των ενταφιασμένων.
Ιστορική Σημασία
Αυτά τα ευρήματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά δεδομένης της περιορισμένης αρχαιολογικής καταγραφής από το Μεγανήσι πριν από αυτές τις ανασκαφές. Παλαιότερες ανακαλύψεις επικεντρώνονταν κυρίως στο βόρειο τμήμα του νησιού και περιλάμβαναν έναν μερικώς καταστραμμένο τάφο ρωμαϊκής περιόδου κοντά στο Σπαρτοχώρι και έναν χώρο με πήλινα πλακάκια και ειδώλια που βρέθηκαν στην παραλία του Λιμεναριού. Οι πρόσφατες ανασκαφές στη χερσόνησο Ποδί συμπληρώνουν επομένως ένα κρίσιμο κενό στην κατανόηση της κατοίκησης και των πολιτιστικών πρακτικών του νησιού κατά την ύστερη εποχή του Χαλκού και την πρώιμη εποχή του Σιδήρου.
Ευρύτερες Επιπτώσεις
Οι τύμβοι στο Μεγανήσι συμβάλλουν στην ευρύτερη κατανόηση των ταφικών πρακτικών στην περιοχή κατά τη μετάβαση από τον Μυκηναϊκό πολιτισμό στην πρώιμη εποχή του Σιδήρου. Παρόμοιες ταφικές πρακτικές έχουν καταγραφεί και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, υποδεικνύοντας μια ευρέως διαδεδομένη παράδοση ταφής τύμβων που σχετίζεται με πολεμικές ελίτ κατά την περίοδο αυτή. Αυτές οι πρακτικές αντικατοπτρίζουν τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές που σημειώθηκαν μετά την κατάρρευση των μυκηναϊκών ανακτόρων, καθώς οι τοπικές κοινότητες επαναπροσδιόριζαν την ταυτότητά τους και τις κοινωνικές τους δομές.
Συνοψίζοντας, τα πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήματα από το Μεγανήσι προσφέρουν πολύτιμες γνώσεις για τις ταφικές συνήθειες και την κοινωνική οργάνωση στο τέλος της Υστεροελλαδικής ΙΙΙΓ περιόδου και στην αρχή της πρώιμης εποχής του Σιδήρου. Αυτές οι ανακαλύψεις εμπλουτίζουν την κατανόησή μας για τις πολιτιστικές δυναμικές στα Ιόνια Νησιά κατά μια κομβική περίοδο στην ελληνική προϊστορία.
