Δήμος Τσέλιος

Ο Δημοτσέλιος, μια ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, γεννήθηκε στο Σπαρτοχώρι Μεγανησίου το 1785, σε μια οικογένεια με καταγωγή από την Κεφαλονιά. Η ζωή του αποτελεί υπόδειγμα αντοχής και πατριωτισμού, χαρακτηριζόμενη από πρώιμες δυσκολίες, αφοσίωση στον αγώνα για την ελευθερία της Ελλάδας και αδιάκοπη αγάπη για τη γενέτειρά του, το Μεγανήσι.

​

Πρώιμα Χρόνια και Επιρροές
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του Δημοτσέλιου σημαδεύτηκαν από σοβαρές απώλειες. Σε ηλικία ενός έτους, ο πατέρας του σκοτώθηκε από κεραυνό, ενώ όταν ήταν μόλις τριών ετών, έχασε τη μητέρα του, η οποία πνίγηκε κατά τη διάρκεια ενός επικίνδυνου ταξιδιού προς την Αγία Μαύρα (σημερινή Λευκάδα). Ορφανός, έζησε υπό την κηδεμονία συγγενών στην πόλη της Λευκάδας μέχρι την ηλικία των 16 ετών, όταν επέστρεψε στο Μεγανήσι.

​

Αρχικά, ο Δημοτσέλιος εξέτασε το ενδεχόμενο να ακολουθήσει καριέρα στη ναυτιλία, εμπνευσμένος από τη μακρόχρονη ναυτική παράδοση του Μεγανησίου και τον αδελφό του, ο οποίος διέθετε δικό του πλοίο. Ωστόσο, το 1804, μια συνάντηση με τον Ζαφείρη, έναν κλέφτη από την Ακαρνανία, άλλαξε την πορεία της ζωής του. Εντάχθηκε στην ομάδα του θρυλικού κλέφτη αρχηγού Κατσαντώνη, σηματοδοτώντας την έναρξη της πορείας του ως αγωνιστή για την ελευθερία.

​

Στρατιωτικές Επιτυχίες Κατά την Επανάσταση
Ο Δημοτσέλιος διαδραμάτισε καίριο ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση (1821–1829), διακρινόμενος σε πολλές μάχες και εκστρατείες. Το έργο του ξεκίνησε με το Σώμα της Λευκάδας, ηγούμενος αγωνιστών για την απελευθέρωση της Βόνιτσας και την οχύρωση του Λεσινίου, καθιστώντας το απροσπέλαστο για τους Οθωμανούς.

​

Σημαντικές στιγμές της στρατιωτικής του καριέρας περιλαμβάνουν:

• Η Μάχη του Πέτα (4 Ιουλίου 1822): Ο Δημοτσέλιος συμμετείχε στη σημαντική αλλά καταστροφική αυτή μάχη για τους Έλληνες εναντίον των δυνάμεων του Μεχμέτ Ρεσίτ Κιουταχή Πασά, όπου τραυματίστηκε.

• Η Μάχη της Καρόχιας Βόνιτσας-Ξηρομέρου (25 Δεκεμβρίου 1822): Μια νικηφόρα εμπλοκή μαζί με τις δυνάμεις των Π. Μαυρομιχάλη, Γιώργου Τζόγα και Τ. Γρίβα.

• Η Μάχη της Σκουληκαργιάς Άρτας (3 Ιουνίου 1825): Επιτυχής αναμέτρηση κατά του Ταχίρ Αμπάζη Διμπραλή.

• Η Μάχη του Καρβασαρά (28 Σεπτεμβρίου 1825): Υπό την ηγεσία του Καραϊσκάκη, ο Δημοτσέλιος και οι άνδρες του προκάλεσαν καταστροφική ήττα στους Οθωμανούς.

• Η Μάχη της Αράχωβας (18–24 Νοεμβρίου 1826): Μια κρίσιμη ελληνική νίκη, στην οποία ο Δημοτσέλιος πολέμησε δίπλα στον Καραϊσκάκη.

• ​

Συνολικά, ο Δημοτσέλιος συμμετείχε σε 12 εκστρατείες, 12 πολιορκίες και 39 μάχες, τραυματίστηκε τρεις φορές και επέδειξε εξαιρετική ανδρεία, γεγονός που του χάρισε την προαγωγή σε Υποστράτηγο της Κεντρικής Ελλάδας το 1824 και θέση στην Προσωρινή Κυβέρνηση.

​

Συνεργασία με τον Καποδίστρια και Πέραν Αυτού
Υπό τον Ιωάννη Καποδίστρια, ο Δημοτσέλιος εντάχθηκε στο Δυτικό Στρατόπεδο υπό τον Ρίτσαρντ Τσορτς. Διαδραμάτισε καίριο ρόλο στην ανακατάληψη της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, διακρινόμενος σε:

• Την απελευθέρωση της Βόνιτσας (15 Δεκεμβρίου 1828 και 5 Μαρτίου 1829).

• Την κατάκτηση του στρατηγικού περάσματος Ναυπάκτου-Μεσολογγίου (13 Μαρτίου 1829).

• Τις μάχες που οδήγησαν στην παράδοση της Ναυπάκτου (23 Απριλίου 1829) και του Μεσολογγίου (8 Μαΐου 1829).

• Μετά τον πόλεμο, εγκαταστάθηκε στο Αγρίνιο, συνεχίζοντας να αγωνίζεται για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της Ελλάδας.

 

Δοκιμασίες Κατά τη Βασιλεία του Όθωνα
Παρά τις τεράστιες συνεισφορές του, ο Δημοτσέλιος αντιμετώπισε σημαντικές προκλήσεις κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Όθωνα. Ως ταγματάρχης του 5ου Τάγματος Ελαφρών Πεζών, θεώρησε τον διορισμό του υποτιμητικό. Το 1836 ηγήθηκε ένοπλης εξέγερσης στην Αιτωλοακαρνανία, απαιτώντας σύνταγμα και απομάκρυνση των Βαυαρών αξιωματούχων.

Η εξέγερση καταπνίγηκε, οδηγώντας τον Δημοτσέλιο σε αυτοεξορία στη Λευκάδα, τότε υπό βρετανική κατοχή. Για έξι χρόνια υπέμεινε τον χωρισμό από την οικογένειά του, η οποία υπέφερε επίσης—το σπίτι του στο Αγρίνιο λεηλατήθηκε, και διαγράφηκε από τα μητρώα του Βασιλικού Στρατού.

Το 1843 αποκαταστάθηκε, προάχθηκε σε Υποστράτηγο και έγινε μέλος της Βασιλικής Φάλαγγας.

​

Προσωπική Ζωή και Κληρονομιά
Ο Δημοτσέλιος παντρεύτηκε δύο φορές και απέκτησε πέντε παιδιά. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, διατήρησε έναν αδιάρρηκτο δεσμό με το Μεγανήσι, το οποίο περιέγραφε ποιητικά ως "Παράδεισο". Συχνά αναπολούσε το πατρικό του σπίτι, την ειδυλλιακή ομορφιά του νησιού και τον ρόλο του στη διαμόρφωση των αξιών και της ταυτότητάς του.

​

Πέθανε στις 11 Νοεμβρίου 1854 στην Αθήνα, σε ηλικία 69 ετών. Η τελευταία του κατοικία βρίσκεται στον Κήπο των Ηρώων στο Μεσολόγγι, ένας κατάλληλος φόρος τιμής σε έναν άνθρωπο που αφιέρωσε τη ζωή του στην ελευθερία του λαού του.

​

Παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος των απομνημονευμάτων του, καταγεγραμμένων από τον Γεώργιο Τερτσέτη, καταστράφηκε στον σεισμό και την πυρκαγιά της Ζακύνθου το 1953, οι ηρωικές του πράξεις παραμένουν ζωντανές στην ιστορία και τη λαϊκή παράδοση, εξασφαλίζοντάς του μια θέση ως ένας από τους πιο αγνούς αγωνιστές του 1821.

​

Από τα απομνημονεύματα του Δημοτσέλιου

Οι γονείς μου ήτον από τα Κομετάτα, οι παππούληδές μου. Επαντρεύτηκε ο παππούλης εις την Ακαρνανία την βάβω μου… Ο πατέρας μου επήρε από την Ζάβιτζα. Εγεννήθηκα εγώ εις το Μεγανήσι της Αγίας Μαύρας. Ένας Μεταξάς ήλθε και το κατοίκησε. Εκεί εκατοίκησαν οι παππούληδές μας 4 αδέλφια Φερεντιναίοι. Ο πατέρας μου τον έκαψε η αστραπή· ήμουν ένα χρόνον. Εκοιμότουν εις ένα κλαρί. Έζησε η μάνα μου δύο χρόνια. Εκίνησε να πάει διά μαρτυριά στην Αγία Μαύρα· στον δρόμο, ήτον 17 νομάτοι, επνίγηκαν 14· ένας παπάς, δύο-τρεις γυναίκες με την μάνα μου επνιγήκανε. Έπειτα μας πήραν διά την ψυχή του ένας στην Αγία Μαύρα... Επέρασα καμμιά δεκαριά χρονώνε στην Ακαρνανία, επήγα πίσω. Έκατζα εκεί ώστε έγινα 16 χρονών, στην πεθερά του Βαλιανάκη. Επέρασα στο Μεγανήσι, εγίνηκα 19 χρονώνε. Ήτον το σπίτι μας στο Μεγανήσι. Ήτον τρία σόγια κάτοικοι. Θιακοί, Ξερομερίτες και Κεφαλληναίοι. Είναι ένα πέραμα από του Μύτικα, ωραίο νησί σαν και νάναι στην Παράδεισο. Εσηκώθηκα διά να φύγω να πάρω τον αδελφό μου, πούταν ξενιτεμένος. Ευγήκα να πάω να εύρω τον αδελφόν μου πούταν με καράβι. Αξιώθηκε και έκαμε καράβι δικό του. Ευγήκα να πάω στην Αγία Μαύρα να βγω να τον εύρω. Ηύρα ένα Ζαφείρη κλεφτικάτον από την Ακαρνανία, κάθονταν στην Αγία Μαύρα. Μου λέει αυτός: Δήμο τι χαλεύεις να πάς με καράβια; Έρχεσαι να πάμε στο Καρπενήσι; Βιαίνεις και κλέφτης. Μ’επήρε τον Ιούλιο μήνα στα 1804.[…] Τον χειμώνα εκαθήμεθα εις ένα λιτρουβειό εις το Μεγανήσι με τον Καραϊσκάκη και Οδυσσέα. Ο Καραϊσκάκης μου είπε διά την Εταιρείαν, ότι θα γίνει την άνοιξιν. Η φαμελιά μου ήτον εις το Μεγανήσι. Εβγήκα έξω. Εβγήκαμεν έξω. Ανταμωθήκαμεν εις τη Βόνιτζα. Ο Οδυσσέας ετράβηξε δια την Λειβαδιά. Εγώ έμεινα, είχα τα ζευγάρια μου. Ανταμωθήκαμε πριν τη Λαμπρή με τους προεστούς του Κάραλη, Γιωργάκης… Χρηστάκης Στάϊκος, Μεγαπάνος, Τζόγκας, Βαρνακιώτης. Είπαμε να βαρέσομε τους Τούρκους μεγαλοβδόμαδο.

​

ΠΗΓΕΣ

 

«Δημοτσέλιος», Lexicon 1821, KENI  https://keni.panteion.gr/index.php/el/1821.​

Ντίνος Κονόμος, «Ο Γ. Τερτσέτης και ανέκδοτα κείμενά του για την αθάνατη εποποιία του 1821», Πνευματική Ζωή, Β΄, αρ. 18 (1953) 372-373 = Ντίνος Κονόμος, Ο Γεώργιος Τερτσέτης και τα ευρισκόμενα έργα του, Αθήνα, Βουλή των Ελλήνων, 1984, σ. 805-806: Σπ. Ασδραχάς-Τρ. Σκλαβενίτης, «Η Λευκάδα και οι ιστορικοί της: γενική σκιαγραφία» στο Τρ. Σκλαβενίτης (επιμ), Πρακτικά του Συνεδρίου. H Λευκάδα και οι ιστορικοί της, 19ος-20ός αι., Αθήνα 2009, σελ.33-34, σημ. 22.